KHÁM PHÁ ẨM THỰC ĐẶC TRƯNG CỦA NGƯỜI CO

Nằm về phía Tây bắc của tỉnh Quảng Ngãi, huyện Trà Bồng là huyện miền núi với các dân tộc: kinh, co, hre, cadong cùng sinh sống (chủ yếu là người dân tộc Co). Với sự cộng cư của các dân tộc trên mảnh đất này, đã tạo nên một nền văn hóa vô cùng phong phú và đa dạng. Người Co tại huyện Trà Bồng là một trong những dân tộc thiểu số có nền văn hóa ẩm thực độc đáo, phản ánh rõ nét đời sống gắn bó với thiên nhiên. Những món ăn truyền thống của người Co không chỉ mang đậm hương vị núi rừng mà còn giàu giá trị dinh dưỡng, được chế biến từ các nguyên liệu tươi ngon, tự nhiên.

1. Cơm gạo rẫy

Cơm là món ăn không thể thiếu trong mỗi gia đình người Việt, đối với người Co cũng vậy, cơm là món ăn đầy dinh dưỡng do chính người dân nơi đây canh tác trên các sườn núi. Gạo rẫy tuy không dẻo như gạo đồng bằng nhưng có vị bùi, thơm đặc trưng, nhờ hấp thụ tinh túy từ đất trời và khí hậu đại ngàn. Đây là nguồn năng lượng quan trọng, nuôi dưỡng bao thế hệ người dân nơi đây.

2. Thịt gà

Gà được nuôi thả tự nhiên trong rừng, ăn thực vật và côn trùng, nên thịt săn chắc, thơm ngon, ít mỡ. Với hàm lượng protein cao cùng các vi chất như sắt và kẽm, thịt gà là món ăn bổ dưỡng, thường được chế biến thành các món luộc, nướng, hoặc xào, mang đậm hương vị núi rừng. Ngoài ra, gà còn là vật phẩm quan trọng nhất xuất hiện trong hầu hết các dịp cúng lễ của người Co.

3. Thịt heo

Thịt heo thả rông (tên gọi khác: heo mọi, heo ăn chơi, heo ki) là nguyên liệu chính trong nhiều món ăn truyền thống của người Co. Heo được nuôi tự nhiên, ăn cây rừng và rau dại nên thịt thơm, ngọt, có độ săn chắc đặc biệt. Thịt heo không chỉ giàu năng lượng mà còn cung cấp các axit béo cần thiết, là món ăn thường xuất hiện trong các bữa ăn quan trọng.

4. Canh rau ranh ốc đá

Người Co có câu: “Rau ranh, ốc đá là cá của nậu nguồn”. Món ăn này được ví như món cá của người miền xuôi, là sự kết hợp giữa rau ranh xanh mướt và những con ốc đá béo ngậy, được hái và bắt từ núi rừng. Đây không chỉ là món ăn ngon, bổ dưỡng mà còn mang ý nghĩa lịch sử, gắn liền với thời kỳ chiến tranh khi nguồn lương thực khan hiếm.

5. Cá niên nướng muối ớt

Cá niên sinh sống tại các dòng suối vùng núi, nơi nước chảy xiết, thịt cá săn chắc, giàu đạm và có vị đắng nhẹ đặc trưng. Khi nướng cùng muối ớt rừng, cá niên trở thành một món ăn đậm đà hương vị, mang đến trải nghiệm khó quên cho thực khách.

6. Bánh lá đót – bánh ống

Bánh lá đót được làm từ nếp rẫy và lá đót hái trên núi, mang hương vị thơm ngon, hòa quyện giữa mùi nếp và mùi lá đót hái trên núi cao. Đây là món bánh truyền thống không thể thiếu trong các dịp lễ hội hay cúng giỗ, biểu trưng cho sự gắn kết và truyền thống lâu đời của người Co.

7. Thịt chuột đồng

Món thịt chuột đồng là đặc sản độc đáo của người Co, được chế biến thành các món nướng, xào với hương vị đậm đà. Chuột đồng được bắt từ các cánh đồng sau mùa gặt, thịt giàu đạm, thơm ngon, vừa thể hiện sự sáng tạo trong ẩm thực, vừa mang giá trị dinh dưỡng cao. Món ăn này thường được dùng trong các dịp cúng ngã rạ, cúng mừng lúa mới, dâng lên thần linh để cảm tạ mùa màng bội thu, mưa thuận gió hòa. Đồng thời, nó còn biểu trưng cho niềm hy vọng về một năm mới an lành, no đủ.

Ẩm thực của người Co tại huyện Trà Bồng là sự kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên và đời sống. Từ cơm gạo rẫy, thịt gà, thịt heo đến các món rau, cá, bánh dân dã, mỗi món ăn không chỉ là nguồn dinh dưỡng quý giá mà còn chứa đựng câu chuyện văn hóa, lịch sử đặc biệt. Nếu có dịp ghé thăm vùng đất này, đừng quên thưởng thức để cảm nhận trọn vẹn hương vị và tình người nơi đại ngàn.

– Trang Trần –